Зерттеулерге сәйкес, Каспий теңізіне төніп тұрған негізгі қауіптер:
- Судың деңгейінің күрт төмендеуі – 1996 жылдан бері Каспий теңізінің деңгейі тұрақты түрде төмендеуде. 2100 жылға қарай су деңгейі 18 метрге дейін төмендеуі мүмкін. Жыл сайын теңіз түбінің 70 см-ге жалаңаштануы байқалады.
- Жағалау сызығының шегінуі – Қазақстанның кейбір аймақтарында жағалау 50 км-ге дейін шегініп, бұл жергілікті халық пен өнеркәсіпке теріс әсерін тигізуде.
- Жануарлар түрлерінің жойылуы – каспийлік итбалықтардың саны 1 миллионнан 70 000-ға дейін қысқарды. 2022 жылы Каспий теңізінің жағалауларында мыңдаған өлі итбалықтар табылды, негізгі себептері – ластану, аурулар және теңіз түбінен бөлінетін газдар.
- Бекіре тұқымдас балықтардың құрып кету қаупі – белуга, орыс және жұлдызша бекірелерінің саны 90%-дан астамға азайды. Бұл шамадан тыс аулаудың және мекендеу ортасының бұзылуының нәтижесі.
- Экономикалық салдары – су деңгейінің төмендеуі балық шаруашылығына, ауыл шаруашылығына және порттардың жұмысына кері әсерін тигізіп, өңірдегі экономикалық қауіп-қатерлерді күшейтуде.
Зерттеулер Каспий теңізінің экологиялық апат алдында тұрғанын көрсетіп отыр. Сондықтан шұғыл шаралар қабылдау қажет. Qazaq Geography келесі бастамаларды ұсынады:
- Каспийдің экожүйесі мен тайыздану динамикасын зерттейтін ғылыми бағдарламаларды әзірлеу және оның жаһандық климаттық процестерге әсерін зерттеу.
- Каспийдің биоалуантүрлілігін сақтау бойынша халықаралық шаралар қабылдау, оның ішінде каспийлік итбалықтар мен бекіре тұқымдастарды қорғау.
- Экологиялық білім беру жобаларын енгізу, болашақ ұрпаққа Каспийді сақтаудың маңыздылығын түсіндіру.
Конференция қорытындысы бойынша Qazaq Geography келесі ұсыныстарды қолдады:
- Каспийдің жағдайын бақылау бойынша халықаралық мониторинг бағдарламасын құру.
- Өнеркәсіптік қалдықтарды төгуді және браконьерлікті қатаң бақылау.
- Халықты Каспий дағдарысы туралы хабардар ету үшін экологиялық білім беруді дамыту.
Qazaq Geography қоғамды, ғалымдарды және мемлекеттік құрылымдарды Каспийді құтқару үшін күш біріктіруге шақырады. Әрекет ететін уақыт – дәл қазір!
