Жетісу ҰЖЖ бөлігі

Жетісу ҰЖЖ бөлігі, ең алдымен Жетісу деп аталатын тарихи-географиялық аймақтың шекараларымен белгіленеді. Өңірдің климаттық аймақтарының әртүрлілігі географиялық ландшафттардың да, шаруашылық жағдайларының да анықтаушысы болды. Әртүрлі аймақтар, олардың ішінде: жусанды-далалық, дәнді-далалық, шөпті-далалық орманы немесе шалғынды және биік таулар, ескерткіштердің осы бөліктерінде орналасқан ҰЖЖ-ның жергілікті бағыттарының орналасуын, олардың морфологиялық ерекшеліктерін анықтайды.
Осы артерия бойынша жүрудің жалпы бағыты: Шаштан (Ташкент) жол Тұрбат асуына, одан кейін Испиджабқа (Сайрам, Сарям, «Ақ қала» немесе «Әл-мединат әл-Байда»), одан әрі жол шығыс бағытта – Таразға, одан кейін Жамұқатқа, одан әрі қарай жүрді Құланға (қытайлықтарда Цзюйлень), содан кейін шығысқа қарай Меркі мен Аспара қалаларына, содан кейін жол Ыстыкөл қазаншұңқырына әкелді. Ыстыкөл қазаншұңқырынан Санташ асуы мен Қарқара өзенінің аңғары арқылы Іле аңғары мен Іле өзенінің оң жағалауы арқылы өтіп, Өсек пен Қорғас аңғарлары арқылы Алмалыққа жетеді. Іле алқабына басқа жолмен де жол салынды – ол Құланнан, Аспарадан Шу өзенінің орта және төменгі ағысындағы қалаларға дейін созылды, ол жерден жол Шу-Іле тауларының солтүстік беткейлеріне өтіп, Балқаштың солтүстігіне қарай түсті; немесе Шудың бойымен салынып, Қаратаудың солтүстік беткейлеріндегі қалаларға жетті.
Іле алқабының аумағында Жібек жолы трассасы қазіргі Қастек, Қаскелең және Алматы қалаларында орналасқан шағын қалалар арқылы өтіп, Талхиза (Талғар) қаласына жетті. Талхизде Жібек жолы оңтүстік пен солтүстікке қарай тармақталды. Оңтүстік жол Есік, Түрген, Шелек арқылы Ілеге – Қорғас арқылы Алмалық өткеліне апарды. Талхизден солтүстік жол Талғар өзенінің бойымен Қапшағай су қоймасы ауданында орналасқан Іле өзенінің өткеліне дейін жүрді. Одан кейін жол шыңғылды, содан кейін Алтын Емел асуы арқылы Көксу аңғарына түсіп, қазіргі Киров ауылының орнында орналасқан Екі өгіз (Эквиус) қаласына жетті. Екі өгізден жол Қарлұқ қағанатының астанасы – Қаялыққа (Қойлаққа) қарай бет алды. Әрі қарай жол Тентек аңғарына қарай бастап және Алакөл көлін айналып өтіп, Жоңғар қақпасы арқылы Шихо аңғарына апарды.
Іле алқабы Орталық Қазақстанмен Шу-Іле тауларының солтүстік беткейлері бойымен, содан кейін оның төменгі ағысындағы Шу бойымен, содан кейін Сарысу жағалауына қарай өтетін жолмен жалғасты. Тағы бір маңызды жол Шыңғылды ауданындағы Солтүстік Іле тас жолынан және Көктал мен Бояулы асулары арқылы Балқаш маңына, содан кейін Қарамерген, қалдық қалалар – Ақтам және Ағашаяк қалалары орналасқан Балқаш жағасына қарай орналасқан Ортасу (Іле өзені) арнасы бойымен, содан кейін көлдің оңтүстік және солтүстік жағалауларын байланыстыратын Ұзын Арал түбегінде ені 8 км-ден сәл асатын Бұғазңңа созылды. Мұнда, мүйісте қалашықтың қалдықтары табылды, оның көп бөлігі су астында қалған. Керуендер бұғаздан өтіп, Тоқырау өзенінің сағасына шығып, содан кейін оның жағасымен Ұлытау тау бөктеріне қарай жүрді деп болжауға болады.