Әлем климат өзгеруінің салдарымен бетпе-бет кездескен сайын, біз барлығымыз қоршаған ортаны қорғауда өз рөлімізді атқаруымыз керек екендігі айқын болды.
Адамдар пластик пайдалануды азайту және өсімдік негізіндегі диетаға көшу арқылы жеке әдеттерге көбірек назар аударса да, назардан жиі тыс қалатын аймақ — жұмыс орны.
Дегенмен, кеңселер мен қызметкерлер көміртегі ізін азайтуға және тұрақты болашаққа өз үлесін қоса алады. Қағаз пайдалануды азайтудан бастап энергияны үнемдейтін жабдыққа инвестициялауға дейін кеңселер мен қызметкерлерді экологиялық таза ететін көптеген қадамдар жасауға болады. Түрлі шаралар қабылдау арқылы компаниялар мен жеке тұлғалар қоршаған ортаны қорғауға үлес қосып қана қоймай, өз табысын арттырып, сау және тұрақты болашаққа үлес қоса алады.
Қоршаған ортаны қорғау агенттігінің мәліметтері бойынша, АҚШ-тағы ғимараттар CO2 шығарындыларының 39% құрайды.
Кеңселер мен қызметкерлер қоршаған ортаға әсерін азайту үшін және «жасыл» болу үшін жасай алатын он қарапайым қадам:
Қағаз пайдалануды азайту. Кеңселер цифрлық жүйеге көшу және қағазсыз жүйе енгізу арқылы қағаз пайдалануды азайта алады. Сондай-ақ, жазбалар үшін қызметкерлер қағаздың екі жағын немесе қажет емес қағазды пайдалану арқылы өз үлесін қоса алады.
Қағазсыз жобаның мәліметтері бойынша, орташа кеңсе қызметкері жылына 10 мың қағаз парағын пайдаланады, ал бұл қағаздың 45% қоқысқа түседі. Мысалы, егер 500 қызметкерден тұратын компания қағаздан бас тартса, олар жылына 2,5 миллион парақ үнемдей алады.
Энергия үнемдейтін жарықтандыруға көшу. Қыздыру шамдарын энергия үнемдейтін жарықдиодты шамдармен ауыстыру болашақта энергия мен ақшаны үнемдеуге мүмкіндік береді.
Халықаралық энергетика агенттігінің болжамы бойынша 2050 жылға қарай электр энергиясына жаһандық сұраныс 70%-ға өседі және ғимараттар осы сұраныстың жартысынан көбіcін құрайды.
Экологиялық таза көлікті пайдалану. Қызметкерлерді автомобильді, велосипедті немесе қоғамдық көлікті бірлесіп қолдануға ынталандыру көміртегі шығарындыларын айтарлықтай төмендетуі мүмкін.
Қоршаған ортаны қорғау қорының деректері бойынша бір қызметкердің жұмысқа дейінгі жолда көміртегі ізі жылына 6 метрикалық тонна СО2 шығарындыларына жетуі мүмкін.
Экологиялық таза тазалау құралдарын қолдану. Экологиялық таза тазартқыштарға ауысу қоршаған ортаға шығарылатын зиянды химиялық заттардың мөлшерін азайтады.
Қайта өңдеуді насихаттау. Қызметкерлерді қағазды, пластикті және басқа материалдарды қайта өңдеуге ынталандыру полигондарға түсетін қалдықтарды айтарлықтай азайтуы мүмкін.
Алматы мен Астанадағы көптеген компаниялар қағаз жинаумен және қайта өңдеумен айналысатын ұйымдармен жұмыс жасайды. Әрбір кеңсе өз қалаларында осындай ұйымдарды біліп, қайта өңдеу үшін қоқыс жинауды ұйымдастыра алады.
Цифрлық технологияларға көшу. Цифрлық технологияға көшу арқылы құжаттардың физикалық көшірмелерінің қажеттілігін жою қағаз қалдықтары мен оған қажетті сақтау орнын қысқартады.
Энергия үнемдеу шараларын енгізу. Кеңселерде жабдықты пайдаланбаған кезде оны өшіру, температура параметрлерін реттеу және табиғи жарықтандыруды пайдалану сияқты энергия үнемдеу шаралары жүзеге асырылуы мүмкін.
Энергетикалық жұлдыз бағдарламасының есептеулеріне сәйкес, кеңсе ғимараты энергияны үнемдейтін жарықтандыру мен жабдықты пайдалану арқылы 30% дейін аз энергия жұмсай алады.
Қайта пайдалануға болатын өнімдерді қолдану. Қызметкерлерді қайта пайдалануға болатын жеке су бөтелкелерін, кофе шыныаяқтарын және түскі ас контейнерлерін әкелуге ынталандыру қалдықтарды азайтады.
Бүгінгі таңда көптеген кеңселерде түскі ас жеткізу жұмыс істейді: қызметкерлер түскі асқа тапсырыс береді, компаниялар қызметкерлерге дайын тағам сатып алады. Ең жақсысы — үйде тамақтану немесе қайта пайдалануға болатын жеке контейнерде тамақ әкелу мүмкіндігі. Бірақ әркімнің мұндай мүмкіндігі бола бермейді. «Қазір мен жұмыс істейтін жердегі басшылық қызықты тұжырымдаманы қарастырды», - дейді Қазақстандағы Eco Network экологы Алина Доссанова.
«Олар талондар бойынша қызметкерлерге түскі ас беру үшін жұмысқа жақын кафемен келісті. Компания құнының 50%-ын жабады, ал қызметкерлер 1000 теңгеге толық түскі ас ішеді. Қазірде ондай бағаға тіпті үйге тамақ пісіру үшін ештеңе сатып ала алмайсыз. Түскі астың 100% -ын жабатын компаниялар бар, ал кафеде олар қайта пайдалануға болатын ыдыстар қолданады, қалған тамақты өздерімен бірге алады (жеке контейнер алады немесе кафеден контейнер алса, кейінірек үйде жуып, микро-жасылдарды отырғызу үшін пайдалануға болады)», - деп жалғастырды ол.
Экологиялық таза кеңсе жабдықтарына инвестиция. Принтерлер, компьютерлер және мониторлар сияқты энергияны үнемдейтін кеңсе жабдықтарын сатып алу энергияны тұтынуды азайтады.
Жергілікті экологиялық бастамаларды қолдау. Кеңселер қоғамдық тазалау шаралары немесе жергілікті табиғатты қорғау жобаларына демеушілік жасау сияқты жергілікті экологиялық бастамаларды қолдай алады.
Кеңселерде су үнемдеу де маңызды. «Біздің кеңседе су фильтрі бар, қызметкерлерге термос/термокружкалар берілді және барлығы оларды пайдаланады немесе қайта пайдалануға болатын стақандарды пайдаланады. Біздің кеңседе диспенсерлер жоқ. Бұл бөтелкедегі суды сатып алудың қажеті жоқ дегенді білдіреді. Өкінішке орай, көптеген кеңселерде диспенсерлер бар», - деп Алина Доссанова өз кеңсесінің тәжірибесі туралы айтты.
Сондай-ақ кофе машиналары бар кеңселер үшін лайфхак бар. «Біздің кеңседе де кофе машинасы бар, егер бұрын кофе қалдықтары лақтырылған болса, бүгінде әріптестер оны үйде пиллинг жасау үшін пайдаланады», - деп бөлісті Алина. «Сондай-ақ, өсімдіктерді аз суару үшін біз оны жабындауға қолданамыз», - деп жалғастырды ол.
Қорытынды
Бұл қарапайым қадамдардың әсері айтарлықтай болуы мүмкін. Қағазды пайдалануды азайту арқылы кеңселер басып шығару шығындарына ақша үнемдейді және қоқыстарға жіберілетін қалдықтарды азайтады. Энергияны үнемдейтін жарықтандыру мен жабдық энергия төлемдеріне ақша үнемдейді және көміртегі шығарындыларын азайтады. Экологиялық таза тазалау құралдарын пайдалану және қайта өңдеуді ынталандыру қоршаған ортаға шығарылатын зиянды химиялық заттардың мөлшерін азайтады.
Бұл қадамдарды орындау қызметкерлердің моральдық рухына және өнімділігіне оң әсер етуі мүмкін. Жасыл жұмыс орны қызметкерлердің белсенділігі мен бейілділігінің артуына әкелуі мүмкін.
Жақсы тәжірибенің мысалдарына Patagonia сияқты компанияларды атауға болады, олар өз өнімдері мен операциялары арқылы қоршаған ортаға әсерді азайтуға тырысады. Компания өз өнімдерінде қайта өңделген материалдарды пайдаланады және дүкендері мен кеңселерінде энергияны үнемдеу шараларын енгізді. Тағы бір мысал — Google, ол 2020 жылға қарай көміртегі бейтараптығына қол жеткізуге міндеттеме алды және көміртегі ізін азайту үшін жаңартылатын энергия жобаларына инвестиция салды.
Осы мақаладағы деректер қызметкерлер мен кеңселерді жасыл етуге бағытталған әрекеттердің өзектілігі мен маңыздылығын көрсетеді. Тұрақты тәжірибелерді енгізу және көміртегі ізін азайту арқылы біз болашақ ұрпақ үшін тұрақты болашақ және сау планета бағытында жұмыс істей аламыз.
Материал Eco Network Қазақстанмен ынтымақтастықта дайындалған https://econetwork.green/.
